Het volgende artikel is (in het Engels) gepubliceerd in Topical Time, het 2‑maandelijks magazine van de ATA, de American Topical Association (Amerikaanse vereniging voor Thematische Filatelie).
Door bemiddeling van ons USA lid Tom Noonan hebben we van de schrijver, George DeKornfeld, toestemming gekregen het in de MFN nieuwsbrief te publiceren. Deze keer het tweede deel. Klik hier voor deel 1.

Half zo veel wielen, dubbel plezier (2)

Een andere gebruiksmogelijkheid voor motorfietsen was natuurlijk de bezorging van post, een feit dat de mensen van Royal Mail niet uit het oog verloren, zoals te zien is in het volgende geïllustreerde stempel op een regionale postkaart (SEPR = South East Postal Region) op zijn eerste dag van uitgifte (afbeelding 6). Afgebeeld is een trike, of driewieler, die Royal Mail een "Post Car" noemde en die gedurende 1910 als experiment gebruikt werd in Sittingbourne, Kent. Ons poststempel werd gebruikt in het zuidelijke kust vakantieoord van Brighton in 1982.

Afbeelding 6

Laat, nu we in het goede oude Engeland zijn, je ogen eens genieten van de spectaculaire geïllustreerde afstempeling op afbeelding 7! Deze toont de perfecte overeenstemming tussen de 68 pence postzegel en zijn afstempeling met de 1914 Royal Enfield Small-Engined motorfiets. De Britse Royal Enfield Company (niet te verwarren met Royal Enfield – India, een opvolger die nog steeds motoren produceert) begon als naaldenfabriek in 1851. In eigendom van George Townsend was de fabriek gevestigd in Redditch, Worcestershire, waar onze geïllustreerde afstempeling passend werd geïntroduceerd in 2005.

Afbeelding 7

George's zoon, George Junior, breidde de zaak uit naar fietsen, en uiteindelijk motorfietsen waarvan de eerste in 1901 werd gebouwd. Net als vele motorfabrikanten met een tumultueuze historie werd Royal Enfield in 1907 verkocht aan Birmingham Small Arms (BSA) Company, hoewel de naam Enfield in gebruik bleef tot 1957 toen wat er nog over was van de firma werd verkocht aan Enfield India. Royal Enfield is waarschijnlijk het meest bekend van zijn "Bullet", het langst in productie gebleven motorontwerp aller tijden.

Vervolgens steken we Het Kanaal over om het vasteland te bezoeken, te beginnen met een ouwetje uit Stuttgart, Duitsland, dat in 1937 de Internationale Solitude Race hield. Begonnen in 1903 als een wedstrijd voor zowel auto's als motorfietsen, was de race van 1927 tot 1937 alleen voor motoren, waarbij het parcours was teruggebracht van de originele 22 naar 11 km. De laatste race werd, zoals altijd, gehouden in het Stuttgart Wildreservaat met Kasteel Solitude, het jachtslot gebouwd in 1764 door Hertog Karl Eugen van Württemberg, als finishplaats, in 1965 (afbeelding 8).

Afbeelding 8

Een snelle sprong oostwaarts en we bevinden ons in het land van mijn vader, Hongarije. Hoewel in 1918 geboren in de koninklijke familie, was mijn vader niet immuun voor de wet die bepaalde dat volwassen mannelijke ingezetenen in 's lands strijdkrachten moesten dienen. Het verhaal gaat dat, terwijl hij op een van de weekend trainingskampen was, een maatje van mijn vader hem overhaalde om zijn legermotor uit te proberen. Na een korte uitleg van de bediening, en ondanks mijn vaders voorgevoel dat dit niet goed zou aflopen, reed hij weg in een kleine cirkel voor de tenten.

Net toen hij dacht dat hij het onder de knie kreeg, verscheen een van de generaals voor een verrassingsinspectie. Als goede soldaat volgde mijn vader, terwijl hij langs de generaal reed, de juiste procedure en salueerde naar zijn meerdere. Echter was, tot afgrijzen van mijn vader, het gas van de motor op een of andere manier blijven hangen en reed hij, in de paniek vergetend dat er een rem en koppeling waren, als in een scene die doet denken aan Hogan's Heroes met kolonel Klink aan het stuur, nog vijf rondjes om de generaal, tot grote hilariteit van zijn kompanen elke keer saluerend. Met de generaal huilend van het lachen trok zijn maat, zich eindelijk bewust geworden wat er aan de hand was, mijn vader van de motor. Hoewel hij in zijn twintiger jaren nog wel een tijdje gereden heeft, denk ik dat we hiermee op de oorsprong van mijn vaders weerzin tegen motoren zijn gestuit!

Hoe dan ook, op afbeelding 9 vinden we een prachtige Hongaarse maximum kaart, uitgegeven in Boedapest in 1985, ter gelegenheid van het eeuwfeest van Daimlers kerosine verstokende "rijdende wagen".

Afbeelding 9

In 1885 gebouwd door Gottlieb Daimler en Wilhelm Maybach, was de "Einspur" (enkel-spoor) de eerste motorfiets met interne verbrandingsmotor, en daarom wordt Daimler beschouwd als de vader van de motorfiets. Een replica van de Einspur, tentoongesteld in het Mercedes Benz Museum in Stuttgart, is te zien op afbeelding 10 (foto Wladyslaw, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Daimler_Reitwagen.JPG).

Afbeelding 10

Vervolgens steken we over naar Polen om onze in 2019 uitgegeven postkaart te bekijken die herinnert aan de 100e geboortedag van de Huta Ludwików ijzerfabriek, gevestigd in de centraal-zuid gelegen stad Kielce. Als maker van auto-onderdelen en militair materieel is deze voor ons verhaal van belang als producent van motorfietsen van 1938 tot 1970, onder de naam "SHL", afkorting van Suchedniokowska Huta Ludwików (Ludwików ijzerfabriek van Suchedniow, de voorloper van Huta Ludwików). De firma's eerste model, de SHL-98, geproduceerd in 1938 (en opmerkelijk genoeg aangedreven door een Villiers motor van Engelse afkomst) is afgebeeld op zowel de zegel als in de geïllustreerde afstempeling (afbeelding 11).

Afbeelding 11

Zweden grijpt terug op het thema sport in ons volgende onderwerp, uitgegeven in 1966, het jaar waarin het gastland was voor de International Six Day Enduro (ISDE) wedstrijd. Gehouden in Villingsberg was dit de 41e keer dat deze tijdritten-race gehouden werd, en Zwedens 2e keer als gastland, met de eerste keer in Stockholm in 1923. De ISDE is 's wereld oudste off-road wedstrijd, voor de eerste keer gehouden in 1913 in Carlisle, Engeland. "Enduro" verwijst naar zowel de stijl van de off-road wedstrijd, als naar het type motoren waarop gereden wordt, in de basis crossmotoren met aanpassingen zoals grotere tanks en zwaardere vering. Zwedens team van
4 rijders veroverde de bokaal in Stockholm, maar het Oost-Duitse team won hem in 1966, het jaar van onze geïllustreerde afstempeling (afbeelding 12).

Afbeelding 12

IJsland kwam met een aardige geïllustreerde afstempeling met alleen een band, gemonteerd op een klassiek spaakwiel, daarmee bevestigend dat er schoonheid zit in eenvoud. Je kunt bijna de zon zien weerspiegelen in de hoogglans gepolijste chromen spaken op dit slim ontworpen eerste dag stempel dat gebruikt werd in de hoofdstad, Reykjavik, in 2005 (afbeelding 13).

Afbeelding 13

Als we verder rijden zouden we tekortschieten als we niet zouden kijken naar een van de typische rode afstempelingen van onze vrienden bij Nippon Post. 1 Juli 2004 was de dag dat 50 jaar eerder de Japanse Politie werd opgericht, een gebeurtenis die deels gevierd werd met de afstempeling op afbeelding 14. De verfijnde detaillering in dit eerste dag stempel, dat een motoragent op zijn machine toont, is een plezier om naar te kijken en veel plezieriger dan een echte zien in je achteruitkijkspiegel, zeker als zijn lichten knipperen.

Afbeelding 14

Wel, we zijn nu aangekomen bij het laatste deel van onze reis, dus we zijn weer terug in de USA. Hier starten we met een absoluut spectaculair geïllustreerde advertentie envelop, gebruikt in 1928 door de Indian "Motorcycle" Company (ok, ok, ik weet het, er is geen motorafbeelding in deze afstempeling... maar er is een illustratie in het machinestempel... van een postvliegtuig... wat ik als een zwak excuus gebruik om deze envelop er in te smokkelen, alleen omdat ik mijn ogen uitkijk elke keer dat ik hem zie!).

Afbeelding 15

Indian motorfietsen zijn Amerikaanse klassiekers, net als Harleys, en ze zijn geproduceerd sinds 1901, gebouwd in iets dat begon als fietsenfabriek, de Hendee Manufacturing Company, die in 1897 open ging. De originele werden gebouwd van 1901 tot 1953 in Springfield, Massachusetts, en gelukkig zijn ze nog steeds in productie, nadat het bedrijf door de jaren heen verschillende keren van eigenaar wisselde. Polaris is de huidige eigenaar.

Op dit moment zijn er een stuk of 16 modellen in productie, met namen als Chieftain, Scout en Challenger Dark Horse, allemaal passend bij de naam van het bedrijf dat ze bouwt. Onze filatelistische link is hier dat een Indian gebruikt werd om 388 souvenir luchtpost brieven te vervoeren inclusief deze envelop (waarvan voor- en achterkant te zien zijn op afbeelding 15) van Green Bay naar Milwaukee via Oshkosh, op de laatste dag dat het 10 ¢ luchtposttarief (voor een half ounce = 14 grams brief) gold, 31 juli 1928. Zoals de bedrukking van de envelop ons leert miste de Indian met zijn zijspan de vliegtuig verbinding in Milwaukee vanwege vertraging bij de start!

Over Indians gesproken, de postzegel die gebruikt is om onze volgende afstempeling te tonen beeldt een mooi voorbeeld af van het bedrijf zijn 1940 Indian Four. De postzegel is op zijn eerste dag bedrukt met een 2006 USPS (United States Postal Service) digitale kleurenafstempeling, uitgegeven in Sturgis, South Dakota (afbeelding 16).

Afbeelding 16

Een andere zegel uit de zelfde serie, ook gepost in Sturgis, met afbeelding van een 1965 Harley Davidson Electra-Glide, is te zien op afbeelding 17. De mooi ontworpen illustratie hier is de officiële USPS rubber-stempel eerste dag afstempeling.

Afbeelding 17

De relatie die Sturgis heeft met motorrijden is vrij algemeen bekend, en alleen al het noemen van de naam tegen een bevlogen biker roept zoals bekend verschillende fysiologische reacties op, waarbij een (tijdelijke) versnelde hartslag de meest voorkomende is. De sinds 1938 elke augustus (met uitzondering van een paar jaren gedurende de 2e Wereld Oorlog vanwege benzine rantsoenering) gehouden Sturgis Motorcycle Rally werd bedacht door een Indian motorclub die bekend staat als de Jackpine Gypsies. De eerste bijeenkomst, georganiseerd om een enkele race te houden, werd de Black Hills Classic genoemd. Vandaag de dag worden er meerdere races gehouden voor verschillende klassen motoren, er is stuntrijden, koop en verkoop, show-met-uitleg en er is een enorme groep mede-gelovigen die bijeenkomt voor tien dagen vol met van alles op het gebied van motoren. Het aantal deelnemers zit gemiddeld rond de 500.000 per jaar (2015 heeft het record met 700 duizend!) dus het effect op de lokale economie is gigantisch. Een 2004 geïllustreerde afstempeling, "Harley Station", is te zien op afbeelding 18, terwijl afbeelding 19 een typisch beeld van de rally laat zien (foto Cumulus Clouds, commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2346862).

Afbeelding 18

Afbeelding 19

Onze laatste Amerikaanse geïllustreerde afstempeling gaat over de eerbiedwaardige Honda Gold Wing, misschien wel de meest comfortabele toermotor die ooit geproduceerd is. Geïntroduceerd in 1974 als een 1000 cc machine, is de Gold Wing in 2001 uitgegroeid tot een massieve watergekoelde 6-cilinder kolos van 1832 cc, die de berijder het gevoel geeft boven op een Volkswagen te zitten. Tel er een toerkuip, sissy-bar en radio bij en je bent klaar om te gaan - zelfs over onverhard - in vrijwel totaal comfort (ontzettende stortbuien uitgezonderd). Deze afstempeling, ontworpen om rijders eraan te herinneren uit te kijken voor - en de weg te delen met - fietsers, werd gebruikt in Statesville, North Carolina, in 2009 (afbeelding 20).

Afbeelding 20

Nou vooruit, nog een voor onderweg als het ware. Het gerucht gaat dat de paus, nadat zijn toog een aantal keren in de ketting gekomen was, besloten heeft te stoppen met motorrijden, en zijn motor permanent geparkeerd voor het Vaticaan heeft achtergelaten (afbeelding 21). Ja, ik weet dat dat niet geloofwaardig is, maar ik kon me met geen mogelijkheid bedenken waarom het Vaticaan een motorfiets zou gebruiken in een geïllustreerde afstempeling, dus besloot ik om er maar een flauwe grap over te maken, die me zonder twijfel een extra 10 minuten in de biechtstoel gaat kosten.

Afbeelding 21

Noot van de vertaler: Het stempel van Vaticaanstad is gemaakt ter gelegenheid van een treffen in Rome in 2013, ter viering van het 100-jarig bestaan van Harley-Davidson. Zie het artikel in MFN nieuwsbrief 106 (december 2013) en afbeelding 22.

Afbeelding 22

Nou, waar heb ik toch die folder van die trikes gelaten?

Geniet van de zomer, hou je veilig, en tot de volgende keer... maar, natuurlijk, nog even de afsluitende mop:

Terwijl ik op mijn Harley reed week ik uit om een hert te ontwijken, verloor de controle en landde in een greppel, zwaar mijn hoofd stotend.
Verdoofd en verward kroop ik uit de greppel naar de rand van de weg, toen een blinkend nieuwe cabrio stopte met een uitzonderlijk knappe vrouw die vroeg "Ben je OK".
Toen ik opkeek zag ik dat ze een laag uitgesneden blouse droeg met een decolleté om een moord voor te doen.
"Ik ben OK, geloof ik" antwoordde ik, terwijl ik mezelf optrok naar de zijkant van de auto om haar nader te bekijken.
Ze zei "Stap in en ik neem je mee naar mijn huis, zodat ik die lelijke schram op je hoofd kan schoonmaken en verbinden".
"Dat is aardig van je" antwoordde ik, "maar ik weet zeker dat mijn vrouw het niet leuk zal vinden als ik dat doe".
"Oh, kom op, ik ben verpleegster" drong ze aan. "Ik moet zien of je meer schrammen hebt en ze goed verzorgen".
Wel, ze was echt knap en erg overtuigend. Nog wat beverig en zwak stemde ik in, maar herhaalde "Ik weet zeker dat mijn vrouw dit niet leuk zal vinden".
"Doe niet zo raar!" zei ze met een lach. "Blijf even. Ze zal er niets van merken. Trouwens, waar is ze?"
"Nog in de greppel, denk ik."

George DeKornfeld

Het origineel van dit artikel is gepubliceerd in Topical Time van juli-augustus 2020

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home