Egypte (deel 1)

Eén van de grootste kenners van filatelie uit de regio Soedan en Egypte was de in 2014 overleden Peter A.S. Smith. Hij verzamelde, stelde tentoon en schreef meerdere filatelistische boeken over deze regio, en was alom vermaard om zijn kennis. Zoals dat gaat werd zijn collectie een jaar na zijn overlijden bij het Zwitserse veilinghuis Corinphila verkocht.

Voor ons een gelegenheid om een aantal van de pareltjes uit de Smith collectie te kunnen zien. Uiteraard zijn vooral de Expreszegel gegevens voor ons interessant.

In 1922 stelden de Egyptische posterijen expres-diensten in voor de plaatsen Cairo en Alexandrië, alsmede tussen die twee plaatsen. Het normale tarief voor een brief was in die dagen 5 Mills, en de extra kosten voor de expresbezorging bedroegen 15 Mills.
Een Mill is een duizendste van een Egyptisch Pond. Later werden 10 Mills één Piaster (100 P = 1 E£).
Halverwege de 20er jaren gaf de toenmalige koning van Egypte de opdracht om een Expreszegel te ontwerpen voor zijn land. De ontwerper maakte een drietal essays (proeven) gereed: twee met de beeltenis van Koning Fouad, zoals ook op de gewone zegels van het land te vinden is, maar verschillend van opmaak, en een voor ons interessant ontwerp, met een bode die naar een tweetal motorfietsen loopt, in de waarde van 15 Mills.

De proeven zijn getekend op geschept papier op briefkaartformaat. De waarde op de ontwerpen is 15 Mills met de bedoeling om, net als in andere landen, deze zegel als extra op stukken te plakken ter betaling van de extra dienst.
Uit deze periode zijn volgens de boeken van Smith maar drie essays bewaard gebleven.
De drie tezamen werden in de veiling van 28 mei 2015 ingezet op € 1.000,- en brachten uiteindelijk maar liefst € 25.000,- op.
Dat deze ontwerpen uiteindelijk niet gekozen werden weten we, omdat gekozen werd voor de groene uitvoering in de totaal te betalen waarde van 20 Mills. De postmasters vonden het te veel werk om voor één briefstuk meerdere zegels te moeten plakken, stempelen en registreren. Er werd gekozen om een extra aantekening op de post te plakken en weer wat later werd een extra label aangebracht.
Op dit zegel een postbode compleet met val-fez op vermoedelijk een Triumph model P van net geen 500 cc. De postdienst schafte twee van deze motorfietsen aan voor de enorme prijs van GB£ 30,- per stuk.
In de banner boven de afbeelding staat in het algemeen Arabisch "Koninkrijk Egypte" en rechts "Expres" in sierschrift.
De Expreszegel werd op 28 november 1926 geïntroduceerd.

In 1929 werd de tekst iets gewijzigd naar het Egyptisch Arabisch en kreeg de zegel een bi-color uiterlijk in de kleuren rood en grijs.
Het duurde tot 1940 eer er een aanpassing kwam in het tarief: 6 Mills voor de post en 19 Mills voor de expres service. Een totaal dus van 25 Mills. Er werd opdracht gegeven om een nieuw expreszegel te ontwerpen. Ook van deze ontwerpen werden er drie ter verkoop aangeboden bij Corinphila.

Op de bovenstaande essay komen de deur en de motorfiets herkenbaar als kopie van de USA Special Delivery terug in een iets andere opstelling. Foutje was dat bij Exprespost de brief overhandigd moest worden aan de geadresseerde terwijl op dit zegel de indruk wordt gewekt dat hij in de bus aan de muur zal belanden. Het tweede ontwerp is qua afbeelding bijna gelijk, alleen de stenen in de muur zijn nu niet te zien. De teksten zijn wel heel verschillend van opstelling. Het derde ontwerp laat de bode op zijn motorfiets zien. Ook hier is de Arabische tekst "zakkend" weergegeven wat de beeldruimte erg verkleint.

Ook deze drie essays werden samen in één lot bij Corinphila ingezet voor € 3.000,- en verkocht voor € 13.500,-.

Uiteindelijk werd toch gekozen om de al bestaande zegelafbeelding te handhaven in gewijzigde kleuren. Inmiddels was de prijs van expresbezorging ook weer een Mills hoger geworden en werd in 1943 (1 maart) een zegel in gebruik genomen van 26 Mills. Minder dan een half jaar later (mei 1943) was de prijs voor expresbezorging opgelopen tot 30 Mills en het brieftarief naar 10 Mills. Dit zorgde ervoor dat er op 18 november 1944 er een nieuw zegel in gebruik genomen werd van 40 Mills met weer gewijzigde kleuren. Nu bruin met zwarte afbeelding.

Na de terugtrekking van de Britten uit het Mandaat Palestina (15 mei 1948) zou Egypte een gedeelte van Palestina onder haar hoede krijgen. Voor postale doeleinden werden Egyptische zegels overdrukt met de tekst Palestina in het Arabische en Latijnse schrift. De vroegst bekende envelop met gebruik van de Palestina expres opdruk is gestempeld 11 juni 1948 te Bethlehem. De onafhankelijkheidsoorlog van de Joodse staat maakte echter snel een einde aan het Egyptische bestuur.

Er zijn varianten met de opdruk op andere hoogte op de zegel

Deze nederlaag zorgde ervoor dat de populariteit van Koning Farouk afnam, en om zijn leiderschap van de Arabieren te benadrukken, werden onder andere de postzegels overdrukt met de tekst in het normale Arabisch: Farouk Koning van Egypte en Soedan, 16 oktober 1951.

De opdruk werd eerst als test in verschillende kleuren uitgevoerd. De geteste kleuren zijn blauw, rood, groen, bruin en zwart, welke laatste het dus is geworden.

De 5 verschillende geteste kleuren

De uiteindelijk uitgegeven zegel met zwarte opdruk

Het zegel verscheen op 17 januari 1952, en op 23 juli 1952 werd de koning afgezet na een staatsgreep door kolonel Nasser.
Koning Farouk heeft echter nog wel een aardige reeks "misbaksels" voor ons geschapen.
Verwoed filatelist als hij (net als zijn vader) was, liet hij speciaal voor zijn verzameling misdrukken en misperforaties maken. Van elk uitgegeven zegel tijdens de regeerperiode van Koning Farouk werden twee vellen van 50 zegels op deze manier gemaakt.
Hier een paar voorbeelden van voor ons leuke zegels.

Het kan haast niet anders dan dat onze vriend Peter A.S. Smith behoorlijk wat van deze collectie in de wacht gesleept heeft toen, na het aftreden van Farouk, zijn bezit aan postzegelarij geveild werd bij Gimbels in Milwaukee.
De meeste informatie is afkomstig uit de veilinggids van Corinphila en uit de boeken van verzamelaar Smith.
Meer Egypte in deel 2.

Hans de Kloet

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home