Motorfietsen op postzegelformaat
Dat is ook de mening van Nico Helling. Hij is al ruim tien jaar een verwoed motorfilatelist en het indrukwekkende resultaat van z'n speurtochten past nauwelijks meer in de drie uitpuilende albums. Leidt hier echter niet uit af dat Helling liever met zijn collectie de warme kachel opzoekt dan dat hij op een koude buddyseat kruipt. Integendeel, de computeranalist is al 23 jaar lang een ware kilometervreter. Tot 1992 op diverse Japanners, sindsdien op uit de as herrezen Triumphs. Zo'n 25000 kilometer knort de 41-jarige Vinkevener jaarlijks op z'n 1200 cc zware Triumph Trophy weg. Dagelijks op z'n blauwe Engelse vierpitter naar zijn werkgever in Almere en in z'n vrije tijd naar verzamelaarsbeurzen en postzegelmarkten. Ook 's winters als de ijspegels aan de onderkant van z'n helm hangen. Stervenskoud? Welnee, een kwestie van je goed kleden, zo luidt z'n advies. 'Stevige laarzen en een winddicht pak. Van koude handen heb ik ook nooit last. Ik heb een stel flinke wanten met daarin een paar konijnenvelletjes. Die houden de boel perfect op temperatuur.' Behalve een verwoed motorrijder is Helling ook al sinds z'n jongensjaren een enthousiast filatelist. Niets opzienbarend, ons land telt immers honderdduizenden verzamelaars van postzegels. Maar de Vinkevener spaart niet alles wat los en vast zit. Hij heeft zich gespecialiseerd in het thema motorfietsen. Een keuze die van ruim tien jaar terug dateert. In 1986 buigt Helling zich namelijk eens peinzend over z'n collectie. Een verzameling met een traditioneel trekje, bestaande uit postzegels uit Nederland en overzeese gebiedsdelen als Suriname, Indonesië, Nieuw-Guinea en de Antillen. Z'n zorgvuldig bijeengezochte verzameling mag er best zijn. De albums zijn rijk gevuld, slechts her en der ontbreken nog een aantal zegels. 'De dure dus, die zijn zo kostbaar dat je ze toch nooit in je bezit krijgt. Toen ik dat besefte, besloot ik me te specialiseren in postzegels met motormotieven. Die zijn nog best betaalbaar en bovendien had ik er al een paar. Wat kleurige plaatjes van het Isle of Man, uiteraard met afbeeldingen van TT-coureurs.' Een belangrijke impuls krijgen z'n verzameling en enthousiasme als hij een jaar later een oproep van Jan Termaaten in het blad MOTOR leest. Deze Woudenberger organiseert een bijeenkomst voor motorfilatelisten en uiteraard is Helling van de partij. Z'n verzameling omvat inmiddels al twee bladen van een stokboek en die 'rijkdom' wil hij graag aan andere belangstellenden tonen. 'Maar wat ik daar allemaal niet zag. Ik keek echt m'n ogen uit. Verzamelaars die albums vol hadden met postzegels en briefkaarten uit de hele wereld en fraaie postwaardestukken, postzegelboekjes en -blokken, eerstedag-enveloppen en brieven met postale aanduidingen als stempels of stickers. Ook zag ik er speciale oorlogspost met portvrijdom. Alles bij elkaar fantastisch gewoon en een enorme stimulans voor mij. Vanaf toen ben ik echt heel serieus gaan verzamelen. Door de ontstane contacten ging dat natuurlijk meteen een stuk makkelijker.'
Thema's Als Helling z'n albums openslaat, trekt al bladerend een boeiende en oneindige reeks motoren op postzegelformaat aan je voorbij. Een overheersend thema in de motorfilatelie is de geschiedenis van de motorfiets. Te beginnen met de eerste Otto-motor van Gottlieb Daimler op zegels uit Paraguay, Sierra Leone en Mali. Uiteraard ontbreekt ook de Hildebrand & Wolfmüller niet. Duitsland eert z'n technische historie met de uitgifte van een zegel van een NSU met Zedel-motor en in die nationale trots past ook de Belgische hommage aan de in 1908 opgerichte Minerva-fabriek. Vietnam pronkt met een riemaangedreven Harley-Davidson en het volstrekt onbekende Laos beeldt een 21 versnellingen tellende Rudge Multi af. Naast veel aandacht voor veteranen en klassiekers ontbreken ook de moderne tijden niet. Antigua & Barbuda beelden de Laverda Jota af en het gouden jubileum van Vespa is voor de Italiaanse post voldoende reden om een 'cinquant'anni della Vespa' van 750 lire uit te geven. Guinee Bissau toont z'n waardering voor een massieve Moto Guzzi en Bulgarije neemt de fotogenieke BMW K1 als motief. In de keurig op land gesorteerde albums van Helling valt dadelijk de ruime bijdrage van landen als Sierra Leone, Vietnam, Nicaragua en Hongarije op. Het aandeel uit Nederland is ronduit mager. Slechts een zegeltje met een motorelement is ooit door de PTT uitgegeven. 'In 1966 een kinderpostzegel met daarop een meisje met haar hand aan het stuur van een bromfiets. Naar aanleiding van de laatste Elfstedentocht kwam de Regiopost in Friesland met een postzegel waarop je de cameramotor in actie ziet. Al met al dus weinig Hollandse inbreng. Nog schraler is echter de oogst uit Japan. Geen land ter wereld heeft zoveel motorfietsen gemaakt, maar motorpostzegels? Niet één!'
Legendarische rijders Een tweede belangrijk motief voor motorfilatelisten is de sport. Wegrace, motocross, enduro en de rally Parijs-Dakar zijn daarin de bepalende elementen. Uiteraard krijgen de inmiddels al 90 jaar bestaande TT-races op het Isle of Man veel aandacht. Tientallen kleurige postzegels zijn er door het eiland uitgegeven. Met afbeeldingen van legendarische rijders als Giacomo Agostini, Mike Hailwood en uiteraard Joey Dunlop. De Ier is met z'n negentien overwinningen in een Junior-, Senior- of Classic-race de absolute recordhouder. Een ander en veelzijdig thema is het utilitair gebruik van de motorfiets door politie, leger, ordonnans, PTT en particuliere diensten voor postbezorging. Het is het thema waarin veelvuldig de zware Harley's, BMW's en Guzzi's opduiken, al laat een fleurige postzegel uit India dan de Enfield Bullet in actie zien. 'Interessant vind ik ook de particuliere postbezorging. Die opereren op eigen houtje en geven hun eigen postzegels uit. Een Nederlands voorbeeld is een velletje met drie zegels uitgegeven door de stadspost van Epe. Die zijn ter herdenking van de donkere oorlogsjaren en op twee ervan staat een motorfiets afgebeeld.' Ter illustratie laat Helling nog twee bijzondere postzegels zien. 'Motor'-zegels uitgegeven door de Londense Despatch Service en de Post Manninagh op Man. 'Dat zijn particuliere postbezorgers die in 1971 het recht kregen om zelf postzegels uit te geven. Dat was ten tijde van een langdurige staking van de Engelse post.'
Mulder-catalogus Een door filatelisten veel geraadpleegd boek is de postzegelcatalogus. Dikke pillen waarin een overzicht van uitgegeven postzegels wordt gegeven. Voor het bijzondere thema van de motorfilatelie bestaat geen officiële catalogus. Houdt dat in dat de MFN-leden zonder leidraad hun verzameling moeten opbouwen? Nee, in de vereniging is de 'Mulder-catalogus' een gevleugeld begrip. Een map bestaande uit inmiddels een paar honderd A4'tjes met fotokopieën. Het 'levenswerk' van penningmeester Eric Mulder dat volgens Helling zo langzamerhand voor 99 procent compleet is. 'Een lid van de Engelse vereniging is daar ooit mee begonnen en Eric heeft dat gedurende een aantal jaren enorm uitgebreid. Nu draagt iedereen uit de club z'n steentje bij. Als je ergens in een catalogus of tijdschrift wat informatie over een zegel tegenkomt, maak je daar een kopietje van en dat krijgt dan z'n plaatsje in de Mulder-catalogus.'
Tekst: Marcus Roggeveen (Tekst en illustratie zijn overgenomen uit het weekblad "Motor", nummer 2 van 1998)
|
Wat is het boeiende aan een motorfiets? Erop
rijden natuurlijk, dat staat buiten kijf. Maar motoren kunnen ook op
een andere manier een inspiratiebron zijn. Bijvoorbeeld om je
sleutel- en restauratiedrift op los te laten. Of als thema van een
verzamelwoede. Tijdschriften, fotoboeken, folders, schaalmodellen,
posters, bierglazen, badges of... postzegels! De ronkende wereld van
de motorfiets teruggebracht tot stempels en gegomde stukjes papier.
De bougiesleutel maakt plaats voor het pincet. Saai? Een hobby voor
uitgerangeerde motorrijders? Vergeet het maar.