Michel, een wereldcatalogus

Verspreid over de wereld is er een groot aantal postzegelcatalogi te vinden. Veelal stellen landsverenigingen zelf een catalogus samen, zoals bij ons de NVPH en bij onze zuiderburen de OBP (Officiële Belgische Postzegelcatalogus), of in Frankrijk de Ceres. Wereldwijde catalogi zoals de Bolaffi, de Chinese Yang en de Zwitserse Zumstein worden in de landen van de uitgevers nog wel gebruikt, maar toonaangevend zijn maar vier zwaargewichten. Voor de Amerikaanse regio is dat de Scott catalogus, en in de Gemenebest gebieden is dat de Stanley Gibbons. Frans sprekende landen hanteren vooral de Yvert & Tellier maar algemeen wordt tegenwoordig de Michel catalogus toch wel over de gehele wereld gebruikt.
Al in 1861 publiceerde Oscar Berger-Levrault een lijst waarop de postzegeluitgiften van alle landen vermeld stonden. De Fransman Potiquet nam deze lijst als uitgangspunt voor zijn al met illustraties uitgevoerde verkooplijst. Engelsman Edward Gray staat in de boeken vermeld als zijnde de eerste samensteller van een catalogus van postzegels. 1865 verscheen de eerste lijst van de hand van Gibbons. In 1896 maakte Theodore Champion de eerste Yvert (uitgever) catalogus. Aan de andere kant van het grote water was het dus John Walter Scott die een bruikbare catalogus samenstelde.

In het Duitse Apolda woonde de op 4 april 1866 geboren Georg Hugo Paul Michel, zoon van een biertransporteur. Al jong was hij behept met het postzegelvirus en op zijn reizen door Europa verzamelde hij er lustig op los. Hij begon een beetje als bijverdienste handel te doen met postzegels en verkocht vooral aan winkels in schoolbenodigdheden pakketjes met postzegels.

Hugo Michel afgebeeld op een zegel van Antigua & Barbuda uit 1993,
gekopieerd van de Michel On-Line site.

Hij startte samen met zijn broer een postzegelhandel en in 1898 begon hij samen te werken met de toentertijd toonaangevende catalogusuitgever Senf. Door allerlei tegenslagen in zijn privé-leven trok hij zich enigszins uit de zaak terug, maar besloot om toch de prijslijst bij te blijven houden. Dit resulteerde in de eerste Michel catalogus in het jaar 1909, 100 jaar geleden dus.
In deze eerste jaren publiceerde Michel elk jaar een Europa catalogus. In 1912 startte Hugo met het vier keer per jaar uitgeven van een update behorende bij de catalogus. Eigenlijk dus de eerste Michel Rundschau, het hedendaagse periodieke blad van Michel met nieuwe postzegeluitgiften. In de volgende jaren verschenen er steeds bijgewerkte catalogi van Hugo's hand, en in 1920 werd er voor het eerst melding gemaakt van een deeltje "Overzee".
In 1924 werd het uitgeven van de catalogus bij albumfabrikant Schwanenberg Verlag ondergebracht, en daarmee kwamen de rechten van de Michel catalogus in handen van Eugen Berlin. Na de tweede wereldoorlog verhuisde de uitgeverij van Weimar naar Leipzig en werd de Michel-reeks uitgebreid met speciaal catalogi, zoals een Ganzsachen catalogus van Duitsland, een CEPT/UNO deeltje, een brief catalogus en vele andere filatelistische studieboeken en verzamelalbums.

Vandaag de dag omvat de Michel reeks Europa in 7 delen, een deel Amerika, een deel Caribisch gebied en een deel Zuid-Amerika. Afrika en Azië tellen ieder drie delen en Australië wordt in een laatste deel gevat. Totaal bestaat de wereldcatalogus dus uit 17 delen. Per deeltje moet je toch al gauw een euro of 45 neertellen, een kostbare geschiedenis dus. Daarnaast heeft Michel nog een aantal speciale delen van Duitse gebieden.

Voor de computerfreaks heeft Michel al deze delen samengevat in een On-Line catalogus voor een lage prijs van € 5,90 per maand. Op www.briefmarken.de kun je nakijken of dit ook wat voor jou kan zijn. Hieronder een afdruk van een webpage, toevallig met een motorfietsuitgifte:

Vooral in Europa, maar ook steeds meer wereldwijd, wordt de Michel catalogus gehanteerd door de handel en de verzamelaar. De prijsnoteringen zijn vaak toonaangevend en de compleetheid voortreffelijk. In de jaren van opkomst van de Bogus uitgiften was Michel erg terughoudend met het opnemen van de (nog) niet als officieel aangemerkte uitgiften, en ook nu nog komen alleen die uitgiften in de boeken die door de UPU (WADP) erkend worden. Natuurlijk zijn er wel eens fouten gemaakt maar die worden later hersteld. Zo kan het gebeuren dat de nummering per land soms een 'gaatje' van een paar nummers vertoont.
Ook wij gebruiken bij het samenstellen van de MFN catalogus de Michel als leidraad en ik moet zeggen dat ook wij best wel eens zo onze bedenkingen hebben. Maar samen met de WADP-site is de Michel voor ons toch nog steeds het meest bruikbare en vertrouwde medium om te bepalen of een zegel wel of niet in de MFN catalogus opgenomen wordt.

Hans de Kloet

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home