Pareltjes van de filatelie: Stammkarten

‘Je ziet het pas als je het weet’. Een van de vele uitspraken van Cruijff die niets anders betekent dan ‘Kennis is macht’. Dit gaat ook op voor de filatelie.
Net als veel lotgenoten begin ik met het verzamelen van motorfietsen op postzegels nadat ik er een paar ontdekt heb in mijn verzameling. Het grote zoeken gaat beginnen. Op veilingen en beurzen leer je al snel dat er ook zegels met motorfietsen uitgegeven zijn door niet alledaagse landen. En zegels met motorfiets-gerelateerde afbeeldingen, zoals  de helm op deze zegel van Cyprus.

Dan besluit ik om mee te gaan doen aan tentoonstellingen. Om me goed voor te bereiden bezoek ik enkele tentoonstellingen en merk dat alleen postzegels niet voldoende is.
Ik leer met de jaren dat er op filatelistisch gebied behalve postzegels en stempels een keur aan materiaal is, waarbij het een soms nog mooier is dan het ander. En er is materiaal dat zeldzaam tot heel zeldzaam is. Dit zijn dan de pareltjes in de filatelie. Je moet  al weten dat ze bestaan, hoe ze eruit zien, om ze tussen alles wat aangeboden wordt te kunnen vinden.
Een van die pareltjes is de Stammkarte, ook wel Musterkarte, Staalkaart of Steekkaart genoemd.

Als de Firma Francotyp machines voor het maken van frankeerstempels gaat produceren en verkopen, wordt er voor elke machine die verkocht wordt een Stammkarte of Steekkaart bijgeleverd. De kaart is in eerste instantie voor interne controle, en bevat alle bij die machine behorende gegevens.

De kaart hieronder behoort bij de frankeermachine die is geleverd aan de Imperia fabriek. Op de afbeelding is duidelijk de datum van levering en type motor te zien. Ook bevat de kaart een afbeelding van het stempel dat gebruikt wordt. Dit maakt het verzamelen van deze Stammkarten voor ons thematisch verzamelaars aantrekkelijk.

Nadat de frankeermachine in gebruik is genomen, wordt de Stammkarte of Steekkaart gebruikt om alle wijzigingen en onderhoud van de machine bij te houden. Waarschijnlijk voor de promotie van enkele nieuwe modellen in het jaar 1930 verandert de firma Imperia het vlaggedeelte van de stempel. Op de zegel van Rwanda is een Imperia 500 afgebeeld. Een nieuw model dat in 1930 op de markt gebracht wordt.

De veranderingen op de Stammkarte gebeuren meestal door het doorstrepen van oude ‘ongeldig’ geworden delen en het opplakken van nieuwe gegevens. Het nieuwe stempel wordt op een stukje papier afgedrukt en zo op de voor- of achterkant van de Stammkarte geplakt. Op de opgeplakte stempel wordt vervolgens de eerste datum van gebruik geschreven. Ook een eventuele verwisseling van eigenaar, terugkopen door de fabriek of zelfs vernietiging van de machine wordt op deze wijze gedocumenteerd op de Stammkarte.
Nadat in 1930 een vlag in het stempel gebruikt wordt, besluit men al snel, 1931, terug te keren naar de originele vlag. Blijkens de aantekening zijn er 2 drukvormen gemaakt van deze vlag. Daaronder is duidelijk te lezen dat er op 29 augustus 1936 door een monteur van de firma Francotyp iets hersteld is aan de machine.

De kaarten die beschikbaar kwamen voor filatelisten zijn jarenlang in handen geweest van een kleine groep gespecialiseerde verzamelaars. Nu komen er echter meer en meer kaarten in de aanbieding. Het gaat om unieke stukken, er is er maar 1 voor elke machine, die vanwege de fraaie afbeeldingen ook voor ons thematisch verzamelaars interessant zijn. Omdat de firma Francotyp niet alleen in Duitsland actief was, zijn er wellicht ook Hollandse en Belgische Stammkarten met motorfiets afbeeldingen.

Nico Helling

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home