Port Betaald

Een tijdje geleden raakten Nico en ondergetekende op een tentoonstelling in discussie met een jury over het gebruik van de Port Betaald aanduidingen.
Reden was de afwijzing van het gebruik van een krantenbandje “Frankering bij abonnement” in Nico’s verzameling/expositie “De motorfiets, nostalgie en gebruik”. Hoewel het een krantenbandje van het magazine De Motorwereld betrof, was de filatelistische relatie met het thema niet aan het bandje af te leiden door bijv. een afbeelding van een motorfiets, zo luidde het commentaar. Uiteraard waren wij het daar niet mee eens, wat tot een behoorlijke discussie leidde. Voldoende reden dus om eens in die materie te gaan spitten.
Volgens de Filatelie encyclopedie is de mogelijkheid tot ‘Frankeering bij abonnement’ in 1892 door de postdienst aan nieuwsbladen aangeboden, ter gebruik op adresbandjes welke op een later tijdstip van een adres werden voorzien. De periodieken konden dan met korting verstuurd worden. De frankering van deze bandjes moest vooruit betaald worden d.m.v. het plakken van zegels op zgn. afreken-formulieren. De afreken-formulieren moesten minimaal 3 maanden van tevoren ingeleverd worden, hetgeen leidde tot een laag gebruik van deze mogelijkheid. In latere jaren veranderde deze manier van afrekenen, en in 1975 werd de aanduiding veranderd in Port Betaald.
‘Port Betaald’ (verder PB te noemen) is een term uit de filatelistische wereld voor poststukken welke ‘zonder frankering d.m.v. postzegels’ aan het loket worden aangeboden ter bezorging. Als zodanig is het dus een aanduiding om tot verzending van post te komen en dergelijke aanduidingen mogen in tentoonstellingen gebruikt worden. Maar wanneer is zo’n aanduiding thematisch toe te passen?
In het geval van ‘ons’ bandje was de aanduiding Port Betaald zonder aanduiding van afzender, of thematisch te gebruiken verwijzing in het kadertje of direct in of nabij de plaats waar de PB-aanduiding stond. Ik kon de redenatie van de jury dus begrijpen, maar vind de toepassing in het verhaal door Nico ook te billijken.
In de loop der jaren heb ik zelf ook diverse PB’s bij elkaar gesprokkeld. Volgens het commentaar zouden de onderstaande aanduidingen wél thematisch zijn, en mogen deze dus wél gebruikt worden.

En wat te denken van deze frankeer-aanduidingen van het merk der merken en de Japanners? Gewoon gebruiken maar?

Een andere categorie welke ter discussie gesteld kan worden is de 'betaalde antwoordkaart'. Bij veel mailings zijn antwoordkaarten ingesloten, en ook van ons thema bestaan vele van die kaarten. De meesten zonder afbeeldingen van motorfietsen, maar toch ook nog wel eens met.

De getoonde prijsvraagkaart van Weekblad Motor toont duidelijk geen motortje in de frankeerhoek. Maar een antwoordkaart zoals die van de Zweedse MCM (ook een motorblad) waarbij in de frankeerhoek wel een afbeelding van een motorrijder te vinden is? Mag deze dan ook gebruikt worden? Nee.
De ontvanger betaalt achteraf de porto plus wat extra’s voor de administratieve handelingen. Een ingevulde en door de betaler ontvangen kaart zou dus wel weer filatelistisch zijn, maar... hoe toon je dat aan?

Nog een andere categorie is de zgn. Business Reply envelop: een retourenvelop bijgevoegd bij een geleverde order, voor het versturen van een volgende order. Daar zitten ook vaak erg leuke afbeeldingen op.

Al met al dus geen makkelijke materie dat Port Betaald.
Heb je hier ook ervaringen mee of heb je er andere gedachten over? Laat maar horen.
Vooralsnog lijkt het me dus verstandig om dergelijke poststukken maar gewoon in een hoekje te laten liggen en niet weg te mikken. Werden vroeger de geperforeerde zegels ook niet weggegooid? Nu betalen we veel Euries voor dergelijke “kapotte” zegels (hè Harry?).
Noot van Nico: Goed beschouwd geeft het drukken van PB op een document aan dat het een postwaardestuk is. Hij is dan ook van mening dat deze items als postwaardestuk in de verzameling opgenomen kunnen worden, en ik ben dat ook met hem eens.
Ik ben benieuwd wat de volgende jury-opmerking over een dergelijk stuk zal worden.

Hans de Kloet (in overleg met Nico)

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home