Franse motoren op postzegels

Waarschijnlijk is het niet algemeen bekend bij motorliefhebbers, maar Frankrijk heeft een rijke historie als motor producerend land. In de eerste decennia van de 20e eeuw zijn er een paar honderd (!) verschillende fabrikanten geweest. Hun omvang liep sterk uiteen.
Sommige "fabrikanten" waren dorpssmeden of fietsenmakers die een kant en klaar motortje kochten en dat op een fiets monteerden voor de lokale markt. De meeste van deze merken hebben slechts enkele jaren bestaan.
Daarnaast zijn er echter vele merken die flinke aantallen motoren geproduceerd hebben over langere periodes. Merken als Peugeot, Motobécane, Monet Goyon en Terrot zijn redelijk bekend, maar wie kent namen als Ultima-Lyon, MGC, Sans-Soupape of Dax?
Vele Franse motoren kenmerken zich door opvallende en vooruit-strevende technische oplossingen. Wat te denken van een zogenaamde "blokmotor" (motor en versnellingsbak in 1 behuizing ipv. los) in 1930 (Motobécane), of naafbesturing rond 1930 (Majestic)? En laten we de Millet uit 1893 met een 5-cilinder stermotor in het achterwiel niet vergeten.
Deze vooruitstrevendheid blijkt ook uit de eerste jaren van de motorgeschiedenis, waarin enkele Franse merken een bijdrage geleverd hebben. Zo werden er in 1871 al enkele honderden exemplaren per jaar gebouwd van een (2-wielige) fiets met een stoommachientje als aandrijving. Deze Michaux-Perreaux wordt door sommigen gezien als de eerste commerciële motorfiets, 13 jaar vóór de Duitse Hildebrand & Wolfmüller. Ook de De Dion-Bouton 3-wieler uit 1890 heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de motorfiets. En trouwens, ook de Daimler Einspur, algemeen erkend als de eerste echte motorfiets, werd aangedreven door een motortje van deze Franse firma!

Alles bij elkaar genoeg reden om eens te kijken wat er van al deze merken terug te vinden is op postzegels. De oogst viel me nogal tegen. Ik kwam niet verder dan een stuk of 30 zegels (inclusief brommers), waarbij ook nog enkele keren dezelfde motor op verschillende zegels was afgebeeld. Op zich lijkt dat nog heel wat, maar op het totaal aan motorpostzegels is het niet echt veel. Ter vergelijking: bij een snelle zoektocht naar Moto Guzzi's kwam ik al tot 12 stuks.

Op de zegel van Ivoorkust, uitgegeven ter gelegenheid van de Dag van de Postzegel in 1961, is weer een postbode te zien, ditmaal met een Solex.

Ook Spanje heeft onlangs op één van de ATM-zegels een mobylette afgebeeld (zie de nieuwe uitgiftes in nieuwsbrief 67). Ditmaal echter een veel oudere, en voorzien van een zijspan! Eerdere ATM-zegels toonden al een Motobécane B44 uit 1930 (met blokmotor) met zijspan, en een Monet Goyon LB uit 1932, ook met zijspan.

Ook op het gebied van de motorsport zijn er enkele Franse motoren te vinden. Zo heeft Niger een 125 cc Motobécane racer afgebeeld. Eenzelfde motor staat ook op zegels van Gabon en Mali.

Heel aardig vind ik een uitgifte van Senegal uit 1999, met daarop afbeeldingen van diverse 2-wieler sporten. Daarop staat ook een Peugeot 2½ pk met een picknickmand achterop (!) met daarbij de vermelding "Paris-Nice".

In de categorie sport vinden we ook een mooi staaltje van Franse motortechnologie rechtsonder op het blokje van Rwanda (en zeer recent ook een blokje van Kongo). Hierop zien we een Peugeot 2-cilinder racer met 4 kleppen per cilinder en 2 bovenliggende nokkenassen. En dat in 1913! Rechtsboven overigens de De Dion-Bouton 3-wieler (hier uit 1897), en linksonder een Motoconfort 100cc 2-takt uit 1924. Ook op het andere blokje van deze uitgifte staan 3 Franse motoren (Gnome & Rhone, Griffon en Millet).

Laos heeft in zijn serie een Gnome & Rhone uit 1920 opgenomen.

De oplettende lezer heeft misschien gezien dat ik tot nu toe nog geen enkele uitgifte van Frankrijk zelf heb genoemd. Vreemd genoeg had Frankrijk tot voor kort wel enkele zegels uitgegeven met een motor erop, maar daar waren geen Franse motoren bij! Wel heeft het in 1925 een postzegelboekje uitgegeven met op de kaft een advertentie voor Monet Goyon motoren. Zoals te verwachten voorzien van diverse lovende kreten, met als topper toch wel de zin onder de motor zelf: "De perfectie van het Frans fabrikaat".

Pas in 2002 heeft Frankrijk zijn eigen motorhistorie recht gedaan. Op een velletje in de serie ter bevordering van de jeugd filatelie staan 10 motorfietsen afgebeeld, waaronder 3 Franse: een Terrot 500 RGST, een Majestic uit ca. 1930 (met naafbesturing!) en Frankrijks huidige trots, de Voxan.

Zoals gezegd hebben vele Franse motoren toch iets aparts. Precies om die reden hebben de eigenaren van (oude) Franse motoren zich verenigd in de "Club Franse Motoren", kortweg CFM. Deze club heeft zich als belangrijkste doel gesteld om kennis over Franse motoren te verspreiden, en op die manier bij te dragen aan het in stand houden van de Franse motorhistorie.
Deze gezellige club heeft zijn eigen clubblad "Un Peu de Tout" en organiseert enkele bijeenkomsten per jaar, waaronder een sleuteldag om de technische kennis en vaardigheden van de leden te vergroten. Verder is er een uitgebreid documentatiecentrum met diverse soorten informatie, zoals handleidingen, folder, foto's, testverslagen enzovoorts. Zie voor meer informatie de website: www.clubfransemotoren.nl

Paul Essens

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home