De mythe van het woordje stop

Te weinig klanten, te hoge kosten. Na een geschiedenis van iets meer dan 150 jaar is het afgelopen met het telegram. Het document dat na enkele uren bij de geadresseerde arriveert wordt nog amper gebruikt. Op 31 augustus j.l. bereikten de laatste Nederlandse telegrammen hun bestemming.


Voorbeeld van een telegram

Wie ooit een telegram ontving, weet het nog als de dag van gisteren. Felicitaties bij trouwerijen, condoleances bij overlijden of een Koninklijk telegram bij het 65 jarig huwelijk; momenten van grote vreugde of verdriet.
Het koeriersbedrijf TNT bracht de laatste jaren nog zo'n 200 telegrammen per dag rond. Toen het bedrijf nog PTT-post heette, zag het er begin jaren negentig al geen toekomst meer in en gaf het telegramwerk uit handen.
In 1910 beschikte Nederland over 20.000 kilometers bovengronds telegraafdraad, waren er 623 Rijkstelegraafkantoren en ratelden meer dan 1100 telegraaftoestellen.
In het Haagse Museum voor Communicatie is de geschiedenis van de telegraaf aan de hand van een prachtige collectie te volgen. Voor wie de telegraaf slechts de betekenis van een ochtendblad heeft of er indianen in films over hoorde spreken als de "zingende draad", is een bezoek een openbaring.

Meerdere typisten maakten ponsstroken met berichten die door de machine werden 'uitgelezen' en verstuurd. Aan het eind van de lijn wachtte altijd een besteller om het bericht persoonlijk af te leveren. In Den Haag staat nog een geheel gerestaureerde Harley-Davidson, die in de jaren veertig door een telegrambesteller werd gebruikt. Een lust voor het oog van de motorliefhebber die, als-ie beter kijkt, tot zijn schrik zal zien dat de machine troosteloos aan de vloer is vastgeschroefd. "Als het moet, rijdt hij nog", zegt conservator Caspers van het voormalige Postmuseum vergoelijkend.
Het gelukstelegram - vroeger 'geluktelegram' - geniet vandaag de dag de grootste bekendheid. De meeste mensen wisten het precies wanneer ze er eentje kregen. Het heeft iets bijzonders. Zoals echtparen die 65 jaar getrouwd waren; zij kregen altijd een telegram van het Koninklijk Huis. Dat kan nu niet meer, de Oranjes moeten iets anders verzinnen.


Voorbeeld van een moderne telegram-omslag

Voor Koos Klaver van TNT (de oude PTT) is het einde van het telegram ook een emotionele gebeurtenis. Zijn hele werkende leven is-ie er al mee bezig, 32 jaar lang. Klaver begon als 17-jarige telegrafist bij de PTT in Rotterdam toen er nog handbediende telexen waren.
Hij en zijn collega's hebben de laatste weken nog herinneringen opgerakeld. Zoals die keer dat iemand "Moeder overleden, brief volgt" had moeten intikken. Het werd "Moeder overleden, wie volgt".
Het bezorgen van Telegrammen werd te duur. Dat uitrijden is altijd heel kostbaar geweest. Je moet speciale koeriers inzetten. Het basistarief was op het laatst fl. 23,80, waar 51 cent per woord bijgeteld moest worden.
In vroeger dagen trachtten Klaver en de zijnen de verdiensten voor de PTT wat op te schroeven door gebruik te maken van een wijdverbreid misverstand. In Nederland is nooit gewerkt met het woord "STOP" als einde van een zin. In de collecties van het Museum voor Communicatie is ook niet een telegram te vinden dat zo is opgesteld. Terwijl voor menigeen juist dat woordje, vooral door films en literatuur, de betovering van het telegram verbeeldt. Mensen hoefden helemaal geen "STOP" te zeggen, maar als ze het toch deden, rekenden we dat gewoon als woord.

(Het telegram is dood, lang leve het E-mailtje)

Opmerking: Bovenstaand artikel is overgenomen uit een onbekende bron. Recent werden we er op geattendeerd dat de tekst niet geheel juist is. Bij opheffing van de telegramservice door KPN in 2001 is deze namelijk overgenomen door telegram.nl. Het is dus nog steeds mogelijk telegrammen te versturen, kijk daarvoor op www.telegram.nl

 

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home