|
Perfin, wat is dat nou weer? Nou, het woord perfin wordt gevormd door afkortingen van de term
Perforated Initials (geperforeerde initialen). Ook worden ze weleens SPIFS (Stamps
Perforated Initials by Firms or Societies) genoemd. Soms brachten overheden perforaties
aan in zegels om ze de status van dienstzegels te geven (bijv. D=dienst, het Zwitserse
kruis of de tekst 'Officiël'). Bedrijven brachten deze perforaties aan in postzegels
aanwezig in hun bedrijfkas om misbruik (diefstal) van hun zegels tegen te gaan. In
Nederland noemen we deze Firma Perforaties. |
| Firma perforaties konden handmatig met een soort tang aangebracht worden die voorzien was van een aantal pennen die in gaten vielen waartussen dan het zegel 'geknipt' werd (perforatie-tang rechts, links een gewoon handstempel): |  |
 |
Later werd hier veelal de door de Engelsman Sloper uitgedachte handmachine voor gebruikt (zie afbeelding links). Grote bedrijven schaften zich tot dit doel een zgn Porto-Kontroller (Poko) machine aan die de zegels direct vanaf de rol perforeerde. |
Uiteraard drong dit gebruik ook door naar Amerika en
daar werd de perfin binnen korte tijd dan ook op grote schaal in het bedrijfsleven
toegepast. Voor ons zijn uit die tijd de Expresszegels met de aanbellende motorpostbode
van belang. Nadat ik al eens een paar van die zegels tegen was gekomen (en aangeschaft
had) wilde ik ook wel eens weten van welke bedrijven die perfins nu eigenlijk afkomstig
waren en dan natuurlijk of er ook motorbedrijven zijn die deze perfins gebruikten voor hun
post. Maar hoe te werk te gaan? In de gewone literatuur kwam ik niet verder dan wat ik
bovenstaand al laat weten. Tot ik met Nico naar het Noorden des lands trok voor een
tentoonstelling en daar ons (helaas veel te vroeg ontvallen) clublid Harry Rutgers ontmoette. Het bleek dat hij naast
motorzegels ook een verwoed Perfinner is.
Daags na ons gesprek lag er een dik pak in de bus met allerlei info
over dit onderwerp. Uiteraard meteen gezocht of de grote merken (Harley, Indian, Henderson,
Excelsior) in het overzicht genoemd werden maar volgens mij is dat niet het geval.
Wel kon ik de in mijn verzameling aanwezige perfins plaatsen:
Zo bezat ik er één van Acme Fast Freight die best eens ook een
motordienst kon hebben gehad. Hieronder een paar van die zegels. De perforatie is vanaf de voorzijde een stuk minder duidelijk dan
wanneer de achterzijde bekeken wordt.
Duidelijk is in ieder geval dat voor ons motiefverzamelaars dit gebied
nog genoeg uitbreidingen gaat bieden aan onze collecties.
Van Harry Rutgers ontving ik ook de volgende wetenswaardigheden op Perfin-gebied:
Vanaf 1869 perforeerde de Engelsman Joseph Sloper, met de door hem uitgevonden en gepatenteerde perforator, zegels voor bedrijven en instellingen. Later verkocht hij deze machines (zie afbeeldingen: links de enkelvoudige en rechts de meervoudige handperforator) aan bedrijven.
Rond 1900 ontwikkelde de Duitse ing. Abel de eerste goedwerkende postzegelplakautomaat. Dit apparaat kreeg de naam POKO. De POKO kon uitgerust worden met een perforatie eenheid.
Voor zover bekend zijn er geen POKO's in de V.S. verkocht. (Wel werd er een postzegelplakmachine, Plunger genoemd, verkocht en gebruikt maar deze waren zonder perforatiemogelijkheid.)
Wel verkocht Abel zijn machines via de American Stamp and Ticket Vending Company maar het is niet bekend of de hier verkochte apparaten ook met een perforeereenheid uitgerust konden worden.In de V.S. kreeg de B.F. Cumming Company of Chicago op 20 augustus 1889 patent op het perforeren van (post)zegels. Het gebruik van perfins in de V.S. werd echter pas in 1908 officieel toegestaan.
Verder meldt Harry dat op de behandelde expresszegel van de V.S. bij de briefoverhandigende (en niet aanbellende) postbode een motorfiets van het merk Harley (model 22) staat afgebeeld. (Over het merk en het type wat op dit zegel is afgebeeld zijn al diverse discussies gevoerd.)
Ook meldt hij naast het bestaan van de genoemde Nederlandse perfins met betrekking tot ons thema dat in België de Fabrique Nationale dÁrmes de Guerre te Herstall een 3-tal verschillende perfins heeft gebruikt (van 1889 tot 1951) en dat ook de Minerva Motors fabriek perfins gebruikte. Eerst met de letters MML (Minerva Motors S.A. Automobils Antwerpen 1909-1914) en dezelfde fabriek later de letters MM (Minerva Motors Antwerpen 1921-1929).
Van veel andere firma's die in relatie staan met de motorfiets (benzinemerken, oliën, banden, e.d.) bestaan ook nog perfins die in ons thema een thuis zouden kunnen vinden.
Met mijn dank voor de aan mij door Harry verstrekte info.
Hans de Kloet.