De rijdende postkantoren

Om tegemoet te komen aan inwoners op het platteland en kleine afgelegen dorpen, kwam de PTT in 1939 op het idee een autopostkantoor in te richten om zodoende in een behoefte te voorzien. Nieuw was dit niet, omdat in 1934 de Fransen ons al waren voorgegaan. Al snel volgden andere landen o.a. Duitsland, Engeland, Zwitserland en Zweden.
Het eerste mobiele postkantoor was een Chevrolet, die voor het eerst is ingezet tijdens de T.T. van Assen in juli 1939. Helaas is dit rijdende kantoor in het ongerede geraakt en tijdens de oorlog in Kassel (Duitsland) verbrand.

Na de oorlog heeft de PTT, naar een ontwerp van DAF, een nieuw mobiel kantoor bedrijfsklaar gemaakt. Op 15 april 1952 is de bouw voltooid en ook nu werd de wagen voor het eerst ingezet bij de T.T. in Assen op 28 juni 1952.

Het succes was overweldigend. Niet alleen dat het publiek in ruime mate van de PTT service gebruik maakte, ook de coureurs deden er hun voordeel mee door de aanwezige mogelijkheid snel met het thuisland te kunnen telefoneren. Wegens te dure exploitatie, de wagen woog 13 ton, werd hij voor het laatst gebruikt van 11 tot 13 november 1969 bij de verkoop van kinderzegels in Amsterdam. Op 2 oktober 1970 werd de wagen verkocht aan het circus Boltini en omgebouwd tot een oranjekleurige circuskassa.

Van de autopostkantoren hebben er in Nederland overigens maar twee rondgereden. Die van 1939, die door de Duitsers in beslag werd genomen en nummer twee van 1950, die meer als promotiebus door het land heeft gereden, voordat deze tot kassawagen voor het circus Boltini werd omgebouwd.
Doordat de PTT in 1969 postkantoren en postagentschappen met een gering verkeer, voornamelijk in plattelandsgemeenschappen, ging sluiten, zocht men naar andere mogelijkheden. In dat kader kreeg de gedachte aan een proef met een mobiel postkantoor weer gestalte.
Voor de privatisering was de PTT een staatsbedrijf. Op dat moment waren er in het totaal 2600 postinrichtingen. Maar het bedrijf begon meer en meer naar de kosten te kijken. Zo werden tal van postagentschappen gesloten en vervangen door rijdende postkantoren. Het eerste rijdende postkantoor werd in dienst gesteld in Deurne op 1 december 1978, maar het werd in 1994 weer opgeheven.

Er zijn in de loop der jaren 56 rijdende postkantoren geweest. Zij hadden standplaatsen in diverse dorpen. De laatste was in Panninga. Alle rijdende postkantoren zijn inmiddels opgeheven.
Alle kantoren ontvingen stempels met nr 1 en werden in het zwart afgedrukt. Sommige kantoren ontvingen ook een stempel nr. 2, hoewel dat zeer sporadisch is geweest. Hieronder volgen enige voorbeelden van stempels:

In het begin werden de rijdende postkantoren ingezet bij congressen of evenementen en dergelijke waar geen postkantoor was gevestigd. Later in kleine dorpen en buurtschappen waar de kantoren diverse staanplaatsen innamen voor meestal 1 tot 2 uur om daarna naar het volgende dorp door te rijden.

Inmiddels zijn de meeste rijdende postkantoren opgeheven. Heel wat dorpen en buurtschappen moeten het zonder postvoorziening op redelijke afstand stellen.

J.A. Uitenboogaart

Bent u geïnteresseerd in het onderwerp van de Nederlandse rijdende postkantoren dan kan ik u het boek "Post historische studies nr. 18", een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Poststukken- en Poststempelverzamelaars, aanbevelen.

Met dank aan dhr. J.H. Uitenbogaart voor het beschikbaar stellen van dit artikel. Er zijn enkele afbeeldingen aan dit artikel toegevoegd uit mijn eigen verzameling.

Eric Mulder

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home