Mysterieuze Rode Kruis kaarten Finland en Åland

De Finse Rode Kruis organisatie (in het Fins: SPR = Suomen Punainen Risti of in het Zweeds: FRK = Finlands Röda Korset) heeft al meer dan 100 jaar een speciale band met de Finse posterijen. De eerste Rode Kruis liefdadigheidszegel werd uitgegeven in 1922, de tweede speciale zegel met toeslag werd uitgegeven in 1930, daarna elk jaar en meer recentelijk om de twee jaar. Tot op heden zijn er in totaal 46 uitgaven, met in totaal 152 Rode Kruis liefdadigheidszegels.

De Rode Kruis liefdadigheidszegels vormen een waardevolle bron van inkomsten voor activiteiten in tehuizen, met name voor vrijwillige opleidingsprogramma's. In 1994 vertegenwoordigde de opbrengst van de verkoop van postzegels 3,4 % van de inkomsten van het Finse Rode Kruis.

Sinds 1988 geeft het Finse Rode Kruis, met toestemming van de Finse posterijen, ansichtkaarten uit en verkoopt deze in kiosken, kantoorboekhandels en warenhuizen, maar niet in postkantoren. De kaarten zijn voorzien van een ingedrukte postzegel (in het Fins en Zweeds) die oorspronkelijk alleen geldig was voor de Scandinavische landen, maar nu geldig is voor verzending naar overal ter wereld.

De ansichtkaarten worden uitgegeven voor Kerstmis, Valentijnsdag, Pasen, algemene felicitaties en met schilderachtige uitzichten op 'Finlandia'. Ze hebben een grote verscheidenheid aan kleurrijke en aantrekkelijke ontwerpen op de afbeeldingszijde, elk met een postzegel met bijbehorend aantrekkelijk onderwerp, evenals het Rode Kruis symbool, het logo van Finland Post en een gedrukt blauw luchtpostlabel. De afbeeldingen op de kaarten worden voortdurend gewijzigd – tientallen verschillende per jaar.

Deze ansichtkaarten worden in Finland gedrukt door Paperitaide en werden verkocht voor 5,40 tot 7,00 Finse markka, inclusief verzendkosten. De kaarten zijn voorzien van de naam van de ontwerper en een barcode (sinds 1992), en hebben een gestandaardiseerd formaat van 148 mm x 105 mm.

Er is geen poging gedaan om deze particulier uitgegeven postkaarten te catalogiseren en ik heb er maar heel weinig over gevonden. Na het succes van dit Rode Kruis project zijn het Finse WWF (World Wildlife Foundation) en de Finse organisatie voor kankeronderzoek begonnen met de uitgifte van soortgelijke, officieel goedgekeurde particuliere postkaarten.

Op de kaarten komt een breed scala aan onderwerpen voor. Enkele voorbeelden: Kerstmis (klokken, versieringen, kaarsen, sneeuwkristallen), vriendschap/wenskaarten (bloemen, rozen, madeliefjes), Finlandia-ansichtkaarten (zwanen, herfstbladeren, lieveheersbeestjes), Pasen (kuikens en eieren, konijnen) en….. een bromfiets.

Mijn interesse voor deze kaarten werd aangewakkerd toen mijn goede vriend en speurneus Hans de Kloet een voorgefrankeerde Rode Kruis kaart liet zien. Thuis direct op internet zoeken naar zo'n kaart, en jawel, er stond er één te koop. Enkele dagen later viel de kaart in de brievenbus.

Als je de kaart eenmaal hebt wil je ook meer weten over de achtergrond. Inge Löök geeft aan dat het Finse Rode Kruis, met haar toestemming, 253 van haar tekeningen gebruikt heeft.
Mijn kaart is een afbeelding uit de serie "anarchistic grannies" ofwel anarchistische oma's". De oma's zijn geboren in 2003 en hun motto was "tijd is geen geld, en uitgeven is geen zonde".

Kaart met dezelfde afbeelding, maar niet uitgegeven door het Rode Kruis

Aanvankelijk werden de oma's afgewezen door de uitgever, maar na hun wereldwijde succes zijn ze toch als Rode Kruis kaart uitgegeven.
De kaarten zijn gedrukt bij Paletti, samen met Karto de grootste postkaartendrukkerijen van Finland. Navraag bij Paletti over deze kaarten levert weinig op. Zij drukken de kaarten en verzenden die naar de opdrachtgever. Hoewel de Finse Post toestemming geeft om kaarten en briefomslagen te voorzien van een zegel-indruk hebben ze daar geen verdere informatie. Ook het Finse postmuseum heeft, bij monde van Sanna Oikarinen, geen info anders dan dat de kaarten gedrukt zijn met toestemming van de Finse Post en voorzien van een voorgedrukte zegel voor verzending over de hele wereld: postwaardestukken dus.
De laatste hoop is gevestigd op de opdrachtgever: het Finse Rode Kruis.

Na het succes in Finland is ook Åland in 1993 gestart met het uitgeven van Red Cross sets. Deze sets bestaan uit een aantal kaarten en briefomslagen. In het startjaar 1993 werd een set van 6 kaarten uitgegeven voor 39 FIM. Nee, niet de Fédération Internationale de Motocyclisme maar Finse markka, de toenmalige munteenheid aldaar (sinds 2002 is de euro de Finse munt).

In de loop der jaren is het aantal aangepast naar 4 kaarten en een briefomslag, en tenslotte naar 3 kaarten en 2 omslagen in de laatste jaren.

Ze vormen een interessante aanvulling op de moderne Finse postkaarten, die de laatste jaren steeds aantrekkelijker (zo niet opvallender) zijn geworden met hologrammen (1993), aantrekkelijke postzegels met dierenmotieven (1989-1991), filmacteurs (1996) en zeilschepen (1997). Deze staan in schril contrast met de sobere, eenvoudige en stereotiepe postkaarten die eraan voorafgingen.

Nico Helling

Bronnen:
- John MacDonnel in "Journal of the postal society of Australia", Volume 4 no. 2 issue 14
- Fins Postmuseum
- Inge look
- KNBF bibliotheek (Henk Burgman)

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home