Een PPZ met de H-NACC

Neen, het is geen typeaanduiding van een motorfiets, maar het kenteken van de Fokker F-VII waarmee de eerste vliegtuigtocht van Nederland naar Nederlands-Indië (het tegenwoordige Indonesië) werd ondernomen. Deze vlucht, toen kortweg de Holland-Indië-vlucht genoemd, ging van Schiphol naar Batavia en vond plaats in 1924, afgelopen jaar dus precies 100 jaar geleden.
De Vliegende Hollander, een filatelistenvereniging die zich helemaal stort op het vliegwezen, heeft in eigen beheer een zegelvel en bijpassende FDC laten maken ter herinnering aan de 63ste dag van de Aerofilatelie, met deze eerste postvlucht als onderwerp. Op zich niets voor ons, ware het niet dat op de zegel ook een motorfiets met zijspan afgebeeld is.

Hieronder de afbeelding zoals geplaatst op de zegel. Maar wat is dan de reden dat de motorfiets ook getoond wordt?

Met deze postvlucht werden vanuit Nederland (maar liefst) 50 genummerde enveloppen meegezonden. Op het traject Calcutta - Akyab (het tegenwoordige  Sittwe in Myanmar) werden ook nog 25 extra poststukken vervoerd. In totaal werden er, inclusief de poststukken die door de bemanningsleden zelf werden meegenomen, 276 brieven en 5 briefkaarten vervoerd.
Deze poststukken werden vervoerd in een postzakje, dat door deze twee trotse beambten wordt getoond.

Het opschrift op het zakje luidt: Nederlandsche Posterijen, en het werd dus in Batavia per motorfiets van het vliegveld naar het postkantoor vervoerd.

Tegenwoordig vinden we zo'n vlucht normaal, en kun je zelfs non-stop naar Indonesië vliegen. In die tijd, pas 21 jaar na de eerste gemotoriseerde vlucht door de gebroeders Wright, was dat wel wat anders.
Het vliegtuig was speciaal voor deze vlucht aangepast, onder andere door de passagiersstoelen te verwijderen en extra brandstoftanks te plaatsen. Daardoor kon het toestel 10 uur achter elkaar vliegen. Doordat de kruissnelheid slechts rond de 120 km/uur lag kon per etappe dus maximaal zo'n 1200 kilometer gevlogen worden.
De reis van 16000 km was daarom opgedeeld in 22 dagetappes:

Op 1 oktober 1924 ging de reis van start, met een bemanning van 3 personen: de piloot, een copiloot en een boordwerktuigkundige. De eerste 2 etappes verliepen volgens plan. Op de derde etappe, van Belgrado naar Constantinopel (het huidige Istanboel), sloeg het noodlot echter toe. Door verlies van koelwater raakte de motor oververhit en moest het toestel een noodlanding maken. Dit was bij Philippopel, het tegenwoordige Plovdiv in Bulgarije.
Bij de landing op een grasveld raakte het landingsgestel beschadigd. Maar erger was dat de motor onherstelbare schade had opgelopen. In Nederland werd onder de lezers van het tijdschrift "Het Leven" geld ingezameld voor een nieuwe motor, die in een houten kist naar Bulgarije werd gestuurd. Deze kist is rechtsboven op de zegel afgebeeld.

Na montage van de nieuwe motor kon de tocht pas op 2 november worden voortgezet.

De boordwerktuigkundige vervangt de motor

De rest van de reis verliep zonder grote problemen, zodat uiteindelijk op 24 november 1924 Batavia werd bereikt en de post afgeleverd kon worden.
Na de vlucht bleef de bemanning nog een aantal maanden in Indonesië om, verspreid over het land, lezingen over hun vlucht te geven. In maart 1925 werd het vliegtuig in een aantal delen gedemonteerd en per boot teruggebracht naar Nederland.
Pas in 1927 was er een tweede vlucht van Schiphol naar Indonesië, maar pas vanaf 1929 waren er regelmatige postvluchten.

Hans de Kloet
Aanvulling door Paul Essens

Bronnen:
· VPPV Nieuwsbrief 2025.1
· https://indearchipel.com/2019/05/06/holland-indie-vlucht-1924/
· http://snip-fan.nl/node/6
· https://nl.wikipedia.org/wiki/Eerste_KLM_vlucht_naar_Nederlands-Indi%C3%AB

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home