Een hele gele wesp!

Binnen de Motorfilatelie zijn er een paar krenten. En dan bedoelen we niet de proefdrukken, misdrukken en andere dure zegels die wel te koop zijn maar voor veel geld.
Zo is er de Spaanse Virgen del Pilar zegel die moeilijk te verkrijgen is of de Guatemalteekse President Ubico zegel met de politie Harley's. De Chinese provinciezegels zijn ook behoorlijk schaars, en van Italië is de blauwe Guzzi non-emissionate luchtpost ook een zeldzame verschijning.
Sinds 1996 is er nog een gezocht Italiaans zegeltje: de Vespa Giallo oftewel de gele Vespa.
Nu is de scooter die op de zegel is geplaatst een beetje blauwachtig, maar met geel wordt hier geduid op de rand, die bij het bijzondere exemplaar van dit zegel geheel geel is terwijl die bij de officieel uitgegeven zegel (linker afbeelding) wit is.

De drukker, Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato SpA in Riccione, kreeg de opdracht om ter gelegenheid van het 50 jarig jubileum van de Vespa scooter een zegel te drukken in een oplage van 3 miljoen exemplaren. Op 20 juni 1996 werd het zegel voor het eerst verkocht.
Sinds een paar jaar duiken er bij de diverse veilinghuizen en handelaren nu dus de gezochte zegeltjes op die liefkozend de "Vespa Giallo" genoemd worden. Volgens de verkopers zou er maar één vel van 50 zegels bekend zijn, maar de mate waarin ze aangeboden worden duidt op een groter aantal.
Nu gaan er een paar verschillende verhalen in het rond over het ontstaan van het geheel gele zegel.

De eerste is het verhaal dat er tussen de vellen wit drukpapier een vel geel papier zou hebben gezeten. Bij de productie van papier worden de vezels vóór het vormen van het papier gekleurd, en dus zou ook de achterzijde van de vellen gekleurd moeten zijn. Dat is niet zo want de achterzijde van de zegels is wit. Bovendien zijn de zegels op een Intaglio-pers gedrukt en die maakt gebruik van rollen papier. Een hele gele rol valt direct op.
Intaglio persen maken gebruik van meerdere drukgangen, en in dit geval gebruikte de drukkerij een zes walsen tellende pers met aangekoppelde scheerperforator en snijmachine.
Een afwijkende kleur zou dus direct gespot worden.

Principe van een Intaglio-drukpers. Meerdere van deze rollen in verschillende kleuren vormen de afbeelding

Een tweede verhaal is dat het oorspronkelijk de bedoeling zou zijn om een afbeelding te benutten van een reclamekaart, die een geheel gele achtergrond heeft. Misschien kennen jullie deze kaart wel:

De gehele achtergrond zou dan in een gele kleur gedrukt worden. In dat geval zou er dan een drukplaat gebruikt moeten zijn met een raster om de kleur egaal ogend op het papier aan te brengen. Bij de in omloop zijnde Vespa Gialla's is een extra geel vlak op de zegel te zien en zit de gele achtergrond over de hele afbeelding. Dit kleine vlak zou dan geen enkele toevoeging geven aan de afbeelding, immers de te reproduceren kaart-afbeelding is ook egaal geel.

Het derde verhaal is het verhaal dat door een medewerker van de drukkerij de wereld in is geholpen.
Inderdaad was het de bedoeling om de gehele zegel-achtergrond in geel uit te voeren. Dit gaf echter problemen bij het scheer-perforeren van de rollen. Bij het scheren van de perforatie wordt het nog enigszins vochtige papier door een rol met pennetjes iets omhoog gedrukt waarbij het omhoog gedrukte rondje door scherpe messen "afgeschoren" wordt. Dit geeft, bekeken met een loep, een rond gat met aan één zijde een iets gescheurd aanzien. De gele kleur kwam daarbij zowel op de voorzijde als op de gom zijde van de zegel terecht. Omdat dit niet de kwaliteit was die I.P.Z.S. wilde leveren, werd in overleg besloten om de randen niet te bedrukken maar een vierkant op de zegels als achtergrond te drukken. De Intaglio-drukpers werkt met geëtste rasterplaten die om rollen gespannen worden en de egale drukplaat werd verwijderd en op een andere drukgang (lees: volgende drukrol) werd een nieuwe drukplaat gemonteerd met alleen het vierkant erin gerasterd. Echter bleef de drukinkt in de bak van de egaal drukkende rol zitten en met het opstarten van de pers draaide deze netjes mee in het drukproces met als gevolg een geheel egale gele kleur, zonder raster, met daarop nog eens extra het gele vierkant.
Dit verklaart ook waarom de gele kleur ook op de andere kleuren terecht is gekomen en waardoor het blauw van de Vespa er nu groenig uitziet.
Uiteraard duurt het enige tijd voordat dit soort foutjes opgemerkt wordt, en voordat dan de persen stoppen zijn er al diverse meters papier bedrukt. Uiteraard mogen deze verkeerd gedrukte zegels de drukkerij nooit verlaten en moeten ze vernietigd worden. Maar wat nu als er eens een niet zo nette persoon deze vellen achterover drukt, ze een paar jaar in de kast laat liggen, en eenmaal oud en gepensioneerd de "misdrukken" te gelde wil maken?

Het laatste mij bekende verhaal is dat van testvellen. Om tot een goedkeuring van het te drukken product te komen, moet er wat geprobeerd worden en ter keuring aan de minister getoond worden. In de Italiaanse Staatscourant (online te raadplegen) kunnen we lezen dat al op 17 januari 1995 het contract voor deze zegelproductie aanbesteed werd en op 14 juni dat jaar verzegd werd aan de drukker.
In hetzelfde decreet worden alle feiten van de te drukken zegel opgesomd, en daartussen staat ook dat de tekening op een geheel gele achtergrond geplaatst zal worden. Het bovenstaande verhaal zal dus voor een heel groot percentage kunnen kloppen. Alleen dat verhaal van het drukuitschot kan ik niet geloven. De controles ten tijde en na het drukprocedé zijn zo waterdicht, dat het haast onmogelijk is om zaken te ontvreemden. Maar……. niets is onmogelijk.
Ik geloof meer dat in aanloop tot de goedkeuring verschillende vellen of zegels, los of in blokken van vier, ter goedkeuring zijn rondgegaan en dat die, jaren na de uitgifte, ergens tevoorschijn zijn gekomen.

Verschillende gerenommeerde keurmeesters hebben de zegels op echtheid bekeken en een enkele heeft er een attest (echtheidscertificaat) op afgeven al is de hier getoonde niet genummerd.

Ook is er één brief bekend met de gele zegel, maar die is als onecht gekwalificeerd.

Hans de Kloet

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home