Postwaardestukken

Naast postzegeltjes met motorfietsen verzamelen velen van ons ook zogenaamde postwaardestukken met afbeeldingen van of een relatie met de motorfiets. Een postwaardestuk is een bij aanschaf reeds voorgefrankeerd verzendstuk, waarbij de te plakken zegel is vervangen door een ingedrukte zegel, tekst of afbeelding die frankering vertegenwoordigt.
Nu is een postzegeltje niet zo makkelijk na te maken maar een "bijzonder" poststuk is zo in elkaar gefröbeld. Op een gewone briefkaart kun je zomaar een stempel of scan van een fraaie brommert plaatsen en dan is het een spécialité. Met de komst van het internet is het gelukkig een stuk eenvoudiger geworden om de authenticiteit van stukken te achterhalen. Veel postdiensten bieden overzichten van de door hen aangeboden en officieel uitgebrachte postwaardestukken.

De huidige briefkaarten zijn er in vier verschijningsvormen. Operationele briefkaarten, die gebruikt worden om mededelingen te versturen, speciale gelegenheidsbriefkaarten uitgeven door de post, briefkaarten verkocht voor plaatsing van extra drukwerk en ansichtkaarten met waarde-indruk. Als voorbeeld wordt hier Tsjechië genomen.
De operationele kaarten zijn bedoeld om zonder verdere poespas een verhaaltje van niet geheime aard te versturen naar een bekende of instantie. Sommige personen en organisaties gebruiken deze kaarten wel om reclame te maken, en als de opdruk dan door de posterijen aangebracht wordt, kan het wel een mooi te gebruiken stuk worden. Voorwaarde is natuurlijk wel dat je de afzenderregels kunt gebruiken. Hoe leuk en fraai ook, briefkaarten als hieronder zullen niet officieel zijn.

De volgende categorie is wat moeilijker. Postdiensten willen om de kas wat te spekken graag meedoen aan de verzamelhype van erinnofilie (niet-postale zegels, vaak uitgegeven om evenementen en goede doelen te financieren). Binnen de uitgiften zijn thema's van nationaal karakter en filatelie tentoonstellingen. De Tsjechische briefkaart van Harley-Davidson zou nooit als correct geaccepteerd worden, ware het niet dat het hier om de oudste HD-club ter wereld gaat, die van Praag.

Verschillende postdiensten hebben naast hun postbezorgactiviteiten nog andere gelieerde zelfstandige bedrijfjes opgericht, die bijvoorbeeld de vertegenwoordiging op beurzen verzorgen, next to skin producten als FDC's en verzamel- of infokaarten van uitgiften uitbrengen en ander filatelistisch materiaal (stockboeken, pincetten, jaaralbums) verkopen. In Tsjechië heet dit bedrijf PostFila, en het brengt voor (bijna) iedere beursdeelname ook een speciale briefkaart of ander soort uitgifte op de markt. Op elke door hen uitgegeven postkaart vinden we het PostFila logo.

De derde instantie die officiële uitgiften verzorgt zijn de postgerelateerde filatelistische musea. Hier zo een Tsjechisch museum poststuk, uitgegeven in samenwerking met enkele andere musea, onder andere het Motorfiets museum in Budejovicke. Deze uitgiften dragen het logo van het postmuseum.

Dan komen we in een beetje grijs gebied: voorgefrankeerde ansichtkaarten.
Veel postadministraties (en dan vooral in het Oosten en Verre Oosten) verkopen het recht om postzegels op ansichtkaarten te mogen drukken. Soms levert de Postdienst zelf vellen met waarde(zegel)indruk en brengt de drukkerij alleen de afbeeldingen aan. Wel moet er dan van te voren een proef van de bedrukking aan de Postdienst verschaft worden.
Uiteraard moet er dan wel gestaffeld worden hoeveel van die postkaarten er gedrukt worden, en hoeveel er na de gebruiksperiode retour gaan en vernietigd (zouden moeten) worden. Een heel gereken dus en vaak veel te intensief bevonden. Het enige wat we met enige zekerheid kunnen vaststellen is dat een bezorgde kaart een afgerekende en dus officieel gebruikte kaart is. Maar ik vind een frisse kaart veel mooier dan een beduimelde.

De moeilijkste groep vormen briefkaarten die zijn gemaakt en verkocht om er later een afbeelding bij te drukken. De kaarten worden dan los of in vellen geleverd aan derden die er zelf een afbeelding bijdrukken.
Vaak, zoals het voorbeeld uit België, worden de bijdrukken getoetst en de voorbeelden al dan niet voorzien van de perforatie ANNULÉ of opdruk specimen.

In Tsjechië worden deze kaarten met links een leeg veld geleverd.

Verenigingen, clubs en uitgeverijen maken grif gebruik van deze mogelijkheid om winst te kunnen te maken. In Tsjechië zijn er naast veel kleine "drukkers" ook enkele grote spelers op deze markt. Bekend zijn Bimba.cz en Press-Fil, dat onderdeel uitmaakt van de catalogusmaker Phila-News. Deze briefkaarten zijn, hoewel het dus zeer fraaie afbeeldingen zijn, van private makelij. Het genoemde Press-Fil geeft vele briefkaarten per jaar uit maar is wel zo eerlijk om het eigen logo op zijn producten te plaatsen.

Dit soort producten verdient het dus om wat beter tegen het licht te houden alvorens ze aan te schaffen en te gebruiken in je verzameling. Heb je de mogelijkheid, kijk dan even op de officiële sites van de postdiensten of het een officieel postwaardestuk is.

Hans de Kloet

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home