Motorfiets of Niet?? Deel 3: Vierwielers
Taaltechnisch gesproken gaan we pas ver in de 20ste eeuw spreken over auto's. Voor die tijd werd gesproken over wielen (Cycles) voorafgegaan door een aantal-aanduiding zoals Uni-, Bi-, Tri- en Quadro om een door een motor voortbewogen vervoermiddel op wielen te benoemen.
Algemeen wordt gedacht dat de Fransman Berliet in 1903 voor het eerst een CARrosserie bedacht. Vóór dat jaar waren "auto's" niet meer dan constructies met links en rechts, voor en achter één of twee wielen. Omdat er nog geen differentieel was uitgevonden, werd de aandrijving vaak op één wiel toegepast. Daardoor werd rijden met vierwielers een heuse beleving. Te veel gas en de car schoot de ene kant op, te weinig en je lag aan de andere kant in de sloot. Een goed te doseren gashandle werd pas in 1915 uitgevonden door Glenn Curtiss. Aandrijving op één wiel leidde tot verschillende typen driewielers. Aan het eind van de 19e eeuw vond Louis Renault het differentieel uit en werd het apparaat toegepast in auto's, die daardoor een veel stabieler transportmiddel werden.
Vanwege het uiterlijk en de in de vroege dagen gebruikte naam: Quadricycle, vind ik dat er zeker een paar van die gevallen bij de motorfietsen en hun ontwikkeling thuishoren.
Een heel vroeg typetje is de door de heren De Dion, Bouton en Trepardoux gemaakte door stoom aangedreven quadricycle (overigens wordt een stoommachine ook als motor beschouwd). Hetzelfde type werd eerst als 3-wieler gebouwd (zie zegels onder) en later als quadro-wieler verkocht. PostNL heeft er een fraai zegeltje van uitgegeven in het velletje en prestigeboekje over het Louwman museum (2014-01-27).
Van dezelfde tijd is de zogenoemde voorzitter, een vierwieler hier in gebruik bij de Franse post op een Cubaanse zegel. Later is dezelfde afbeelding gebruikt op een Franse Pret-á-Poster.
Een ander geval is de Benz Velo die ondanks de naam en het ontbreken van een carrosserie toch als eerste 4-wielige auto wordt beschouwd.
Het gebruikte motorblokje werd eerst getest in de Einspur, de eerste motorfiets (1885), en later, vóór de plaatsing tussen vier wielen (op de maxikaart de Benz Quadricycle, 1889), eerst nog eens op een driewieler gemonteerd: de Benz Patentwagen (1886). Het uiteindelijke resultaat, het blokje met een oversized vliegwiel, vinden we in de Benz Velo (1894) terug.
In diezelfde jaren is het Henry Ford die aan de andere kant van de oceaan met dezelfde ideeën rondloopt en zijn versie van de quadrifiets bedenkt.
Hoewel hij zelf net als in Europa het apparaat de naam quadricycle geeft, noemen de Amerikanen het ding een "Horseless Carriage", wat later afgekort werd tot het woord Car.
En zo zijn er nog wel een paar stukken en zegeltjes die gemakkelijk bij ons thema passen, veelal ondergebracht in series en uitgiften over en met automobielen en hun geschiedenis.
Tegenwoordig kennen we de vierwielige motorfietsen als quad's en worden er dezelfde voorwaarden om ze te berijden gesteld als voor tweewielige motorfietsen.
De quad leent zich uitstekend als werkpaard en we kunnen ze veelal vinden op boerderijen, vliegvelden en bij postbezorging.
De quad's zijn in de sport ondergebracht bij de FIM en die heeft er zelfs een wereldkampioenschap voor georganiseerd. Maar het bekendst is toch wel het gebruik van de quad in rally's, en dan vooral in de Dakar rally.
Van Bulgarije de maximumkaart en de propaganda uitgifte. Let op de nul-waarde.
Zoals je begrijpt zitten de vierwielmotorfietsen bij mij gewoon in de collectie en hoewel ik kan begrijpen dat veel van jullie de quadricycles meer als auto zien en alleen de modernere quad als motorfiets, geef ik ze toch een plaatsje in de catalogus. Een streep erdoor kun je zelf plaatsen.
Hans de Kloet
Dit is het derde artikel in een serie van 4, waarin van een aantal twijfelgevallen zal worden toegelicht of/wanneer ze onder het begrip "motorfiets" gerekend worden. Deze richtlijnen worden ook gehanteerd om te beslissen of een uitgifte wel of niet in de nieuwe versie van de catalogus opgenomen gaat worden.
Naar boven - Terug naar vorige pagina - Home |