In Nieuwsbrief 29 (september 1994) schreef Hans de Kloet over vervalste postzegels. In dat verhaal kwam ook de naam voor van Jean De Sperati (1884-1957), een van 's werelds meest bekende postzegelvervalsers. Het volgende artikel, ingestuurd door Henk Janse, verhaalt over zijn praktijken.

Jean De Sperati, meestervervalser

Een neef van de familie bezat een papierfabriek en daar Jean in de vakanties dikwijls bij hem ging logeren, kwam hij ook het een en ander te weten over de papierfabricage.
Het was tenslotte zijn derde broer, de postzegel-expert, die Jean's talenten in de richting leidde die hem later wereldberoemd zou maken. Hij vroeg of Jean niet eens wilde proberen een paar postzegels na te maken, zo maar voor de grap. Hij gaf de jongen een handvol zegels van San Marino en Jean ging aan het werk.
Zijn eerste imitaties waren ruw vergeleken bij zijn latere werk, maar een paar weinig deskundige klanten van zijn broer kochten ze desondanks. Toen ze tot de ontdekking kwamen dat ze bedrogen waren, begonnen ze een proces. De broer werd veroordeeld tot een geldboete, maar Jean kwam er zonder straf af.

'Zo maar voor de grap'
Jean De Sperati had nu zijn levens­taak gevonden! Hij zou postzegels namaken, die vrijwel niet van echte te onderscheiden waren. Dit zou zijn levenstaak worden.
In Parijs ontmoette Jean later een paar postzegelhandelaren aan wie hij zijn merkwaardige ambities uiteen­zette. De postzegelhandelaren wilden weleens zien, wat hij kon. Hij moest - alweer voor de grap - eens een paar zegels vervaardigen. Enige tijd later verkochten de handelaren Jean's producten - ook weer voor de grap - als originele exemplaren tegen hoge prijzen! De Berlijnse postzegelexpert Thier verklaarde, toen men na verloop van tijd toch argwaan kreeg, dat deze De Sperati's volkomen echt waren!
In 1911 nam een Franse postzegel­handelaar Jean in dienst om regelmatig imitaties voor hem te maken. Ook enige Zwitserse handelaren gaven hem opdrachten en voor een paar van deze lieden heeft De Sperati tot 1953 gewerkt!
In 1932 zond Jean een pakket, dat hij uit Engeland had teruggekregen, naar een bekende Nederlandse postzegelhandelaar. Deze wist van de hele affaire niets, vertrouwde De Sperati en verkocht de zegels op een veiling. Ze brachten meer dan drieduizend gulden op. Enige tijd later echter werden de postzegels herkend. De handelaar protesteerde en De Sperati moest zijn producten terugnemen. Weer gebruikte hij het excuus, dat hij slechts over 'mijn materiaal' gesproken had en nooit had beweerd, dat de postzegels echt waren.

Nu werd het echter voor De Sperati heel wat moeilijker om zijn zegels aan de man te brengen. Hij schakelde daarom zijn schoonzuster, mademoiselle Carne, als tussenpersoon in. Zij bood de zegels in Parijs en Marseille te koop aan, zonder te zeggen dat ze door haar zwager gemaakt waren, en de indruk wekkend dat ze uit een privé-verzameling kwamen.
Jean's producten waren vrijwel niet van de echte zegels te onderscheiden. Hij gebruikte dikwijls het papier van minder waardevolle postzegels om er andere, zeldzame zegels op te drukken. De watermerken en de perforaties waren dus meestal echt. Slechts de opdruk was langs chemische weg verwijderd en vervangen door een andere. Daar hij er niet in kon slagen ook stempels weg te werken, drukte hij zijn postzegels zodanig, dat het leek alsof de drukinkt onder het stempel zat. Hoe hij dit deed, weet niemand behalve hij zelf, maar het staat vast, dat geen andere vervalser er ooit in is geslaagd postzegels onder het stempel te drukken!

Elk meesterwerk werd afzonderlijk met de hand gedrukt, nadat Jean de plaat met zijn duim had ingesmeerd met inkt. Hij werkte maanden en maanden aan één enkele zegel, maar hij maakte dan ook goede prijzen. Zelfs een De Sperati, die als imitatie was herkend, bracht als curiositeit nog een flink bedrag op.
Er bestaat een Zweedse postzegel, waarvan maar één exemplaar bekend is. De cataloguswaarde is 8500 gulden, maar de zegel is niet te koop. Hij ontleent zijn hoge waarde aan het feit, dat hij een afwijkende kleur heeft. Jean, die bij zijn imitaties altijd moest beschikken over een origineel exemplaar, omdat hij gebruik maakte van fototechnische middelen, slaagde er in deze Zweedse postzegel na te maken zonder het origineel te hebben gezien. Hij legde beslag op een zegel van dezelfde serie, die normaal van tint was en het lukte hem precies de juiste kleur over dit exemplaar heen te drukken.
Andere beroemde meesterwerken van De Sperati zijn op deze pagina's gereproduceerd. En vele van zijn producten zijn nog altijd niet als nagemaakt herkend.
In Frankrijk is het niet in strijd met de wet om postzegels na te maken, mits men de nagemaakte zegels niet als echt verhandelt. Zolang er dus geen bewijzen waren dat De Sperati zelf zijn zegels als originele exemplaren verkocht, kon hij rustig doorgaan met zijn werk. Hij vestigde zich in Aix-les-Bains en voerde zijn productie steeds verder op. Hoewel hij veel geld had kunnen verdienen, is hij toch niet rijk geworden. Het grootste deel van zijn winst belegde hij in materialen, gereedschappen en grondstoffen. Het ging hem meer om de eer dan om de verdiensten.

Processen
Toen hij over de hele wereld beroemd was geworden, begon hij zijn zegels aan de achterkant te signeren. Deze handtekeningen konden gemakkelijk worden uitgewist, maar dat was zijn zaak niet, zo redeneerde hij. In de tweede wereldoorlog kreeg hij het zo druk, dat hij nauwelijks aan alle aanvragen kon voldoen. Op 18 februari 1942 zond hij een pakket postzegels aan de Lissabonse handelaar N.J. Ell. Het pakket werd door de Franse posterijen in beslag genomen en De Sperati werd, verdacht van deviezensmokkel, vervolgd.
Marius Gilbert, een bekende Franse postzegelexpert, werd door het gerecht als getuige-deskundige gehoord en verklaarde, dat de zegels echt waren en een waarde van circa zeventigduizend francs vertegenwoordigden. Op verzoek van De Sperati werd ook nog dr. Edmond Locard, een andere deskundige, gehoord. Deze verklaarde, dat de zegels meer dan tweehonderdtwintigduizend francs waard waren! Toen toonde De Sperati de platen, die hij bij het drukken van de zegels had gebruikt en bewees daarmee, dat ze geheel waardeloos waren. Niettemin kreeg hij een boete van vijfduizend francs, omdat hij verzuimd had de inhoud van het pakket aan de posterijen op te geven.
Na een langdurig proces, dat in de oorlog begon en tot 1952 voortduurde, werden De Sperati, zijn echtgenote en zijn schoonzuster veroordeeld wegens fraude. Maar allen kregen amnestie en De Sperati bleef doorgaan met zijn werk. Zijn imitaties werden soms voor hogere prijzen verkocht dan de originele exemplaren en De Sperati verklaarde trots, dat hij 'kunst-filatelie' produceerde en geen vervalser was.
In 1953 vond Jean De Sperati, dat het tijd geworden was om te gaan rusten. Zijn ogen waren slecht geworden, zijn handen waren niet meer zo vast als vroeger. Het ging er nu om, wie zijn 'zaak' in kunst-filatelie zou kunnen overnemen.
Hij vond een jongeman, die tegen betaling van een flinke som het vak wilde leren van de oude meester. Maar toen men in Londen hoorde, dat De Sperati een opvolger zou krijgen, zond de British Philatelic Association in allerijl een vertegenwoordiger naar Aix-les-Bains om met de bejaarde 'kunstenaar' te onderhandelen. Als De Sperati alles wilde verkopen, zijn geheimen incluis, wilde men hem een flink bedrag betalen. De koop ging door. De hele werkplaats en de voorraad zegels van De Sperati verhuisden naar Londen. Experts van de Bank van Engeland bestudeerden nauwgezet De Sperati's techniek en stonden versteld. De methoden die hij volgde, zo verklaarden ze, waren theoretisch onmogelijk, maar ze leverden niettemin fantastische resultaten op!
In april 1954 werd te Londen een tentoonstelling gehouden van De Sperati's werk, die door honderden deskundigen uit alle delen der wereld werd bezocht. Ongeveer driekwart van De Sperati's productie is thans in handen van de British Philatelic Association en de twaalfduizend leden, die bij deze bond zijn aangesloten. Men schat, dat hij tussen de vijfendertig- en vijftigduizend imitaties heeft gemaakt van 558 verschillende postzegels. Imitaties, die de grootste experts misleidden en nog steeds verwarring stichten in de filatelistenwereld.
De Sperati was in zijn soort een genie, maar postzegelverzamelaars vinden het toch wel een rustig idee, dat hij nu definitief zijn vreemde levenstaak beëindigd heeft.

Naar boven   -   Terug naar vorige pagina   -   Home